VEENENDAAL - Door Dick J. Minderhoud
In Veenendaal zijn de namen van Joodse ingezetenen te lezen op de grafstenen op de Joodse begraafplaats aan de Parallelweg. Hier rusten tweeentwintig mensen van Joodse afkomst. Op twee graven zijn geen grafzerken. Alle lichamen zijn er begraven voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog. Geheel volgens de traditie zijn de overledenen in de richting van Jeruzalem gelegd. Volgens de Joodse traditie zullen zij aan het einde der tijden worden opgewekt. Zij zullen dan rechtop gaan zitten en hun aangezichten zullen dan direct gericht zijn op Jeruzalem. Alle graven zijn geplaatst in oostelijke richting. Al in 1716 woonde er een Joodse familie, de familie Cohen, in Veenendaal. Zij waren hier toen de enigen, maar later vestigden zich meer Joodse inwoners. Zo waren hier in 1869 honderdennegen mensen van Joodse afkomst. Later in de tijd werden het er steeds minder. In 1912 woonden hier vijfendertig Joden en in 1938 werden er negentien Joden geteld. In 1941 was het aantal iets opgelopen en leefden hier twee en twintig personen. Van hen werden twaalf mensen gedeporteerd naar de concentratiekampen Auschwitz en Sobibor. Slechts één persoon overleefde het kamp, terwijl elf mensen daar om het leven zijn gebracht. De Joodse inwoners van Veenendaal wilden hier graag een eigen begraafplaats hebben. Hun verzoek werd ingewilligd. In 1899 gaf het College van Burgemeester en Wethouders aan de Nederlands Israëlitische gemeente (beth ha gajiem) toestemming een eigen begraafplaats aan te leggen. Kort daarna op 14 februari 1900 werd er het eerste graf gedolven voor Abraham Jacob van Gelder. Abraham Jacob werd slechts één jaar oud. In 1943 werd voor het laatst een overleden Joods ingezetene in een Joods graf gelegd. Het was Nathan Levie van Essen die op de leeftijd van negentig jaar overleed in een huis aan de Kanaalweg 14. Hij was toen de enige Jood, die niet was ondergedoken. Later vond nog een herbegrafenis plaats van Gerda Renee Pinto, een onderduikster die in Veenendaal overleed. Na haar is er niemand meer begraven. De begraafplaats hoort nu bij de synagoge in Amersfoort. Als het moet dan kan hier nog altijd begraven worden. Enig onderhoud verricht een vriwjillige groep Veenendalers.
Uit: ‘Fietsen langs monumenten in Veenendaal en omgeving’, verkrijgbaar bij boekhandel Van Kooten.
↧
De begraafplaats aan de Parallelweg
↧